Forum Klubu DX Sierra-Juliet Rybnik

Do napisania tego artyku³u zainspirowa³ mnie fakt, ¿e na rynku ukazuje siê coraz wiêcej radiotelefonów CB wyposa¿onych w gniazdo s³u¿¹ce do pod³¹czenia dodatkowego miernika poziomu sygna³u przychodz¹cego-zwanego popularnie S-metrem.
    Zacznijmy od stwierdzenia, Âże transceivery CB juÂż dawno przestaÂły peÂłniĂŚ funkcjĂŞ wyznaczone im w ramach przepisĂłw dotyczÂących Pasma Obywatelskiego. I czy to siĂŞ komuÂś podoba,czy teÂż nie – z dnia na dzieĂą, na paÂśmie 11-metrowym przybywa setkami, o ile nie tysiÂącami ludzi, ktĂłrzy traktujÂą CB  Radio jako amatorskie hobby. Oni to przenoszÂą na nasze czterdziestki (bo byÂło by zakÂłamaniem mĂłwiĂŚ o tej jednej „regulaminowej” , skoro juÂż peÂłno nas na wszystkich kanaÂłach: od 26.065 MHz poczÂąwszy, aÂż po 27.995 MHz) radioamatorskie zwyczaje. Jednym z nich jest podawanie korespondentowi raportu oceniajÂącego jakoœÌ i si³ê odbieranych sygna³ów. Jest to nieod³¹czny element kaÂżdej radioamatorskiej korespondencji. A poniewaÂż nasze radyjka CB swym zasiĂŞgiem czĂŞstokroĂŚ przewyÂższajÂą juÂż stacje krĂłtkofalarskie – zatem i tu ma racjĂŞ bytu :raportowanie”.
    Bardziej dostarczeni sybiÂści wiedzÂą, Âże taki raport podaje siĂŞ najczĂŞÂściej wg skali zwanej w radio-operatorskim slangu „Radio Santiago” (od pierwszych liter wyrazĂłw „readability” - czytelnoœÌ oraz „signal strength” - siÂła sygnaÂłu). CzytelnoœÌ okreÂśla siĂŞ w skali piĂŞciostopniowej:
1 - nieczytelny
2 -czytelny z bardzo du¿¹ czytelnoœci¹
3 - czytelny z utrudnieniem
4 -czytelny z niewielkimi utrudnieniami
5- caÂłkowicie czytelny
    nas jednak bardziej interesuje ocena siÂły sygnaÂłu przychodzÂącego, gdyÂż rzetelne jej okreÂślenie i przekazanie korespondentowi, natychmiast da mu peÂłen obraz tego, jak wychodzi on w eter. Zwyczajowo, a przede wszystkim szacunkowo, si³ê sygnaÂłu podajemy w skali dziewiĂŞciostopniowej:
1 – sygnaÂł bardzo sÂłaby, trudny do zrozumienia
2 – sÂłaby, ale sÂłyszalny
3 – sÂłaby
4 – sygnaÂł umiarkowanie odbierany
5 – doœÌ dobry
6 – dobry sygnaÂł
7 – sygnaÂł umiarkowanie silny
8 – silny
9 – wyjÂątkowo silny sygnaÂł
    chcÂąc usprawniĂŚ pracĂŞ operatorĂłw CB i dodaĂŚ trochĂŞ „smaczku” naszej zabawie – konstruktorzy pomyÂśleli teÂż o prostych wskaÂźnikach, z ktĂłrych moÂżna w przybliÂżeniu odczytywaĂŚ szacunkowe wartoÂści siÂły sygnaÂłu. Najpierw byÂły to przyrzÂądy analogowe, czyli mierniki wskaÂźnikowe, a z czasem na naszych radyjkach zaczĂŞÂły mieniĂŚ siĂŞ tĂŞczÂą barw wskaÂźniki diodowe . SĂŞk w tym, Âże te pierwsze byÂły o wiele dokÂładniejsze i nadal stosuje siĂŞ je w droÂższych typach tranceiverĂłw CB. Natomiast tym, ktĂłrzy juÂż przestali wierzyĂŚ w kolorowe „esy” - dano moÂżliwoœÌ powrotu do „wskazĂłwki”. Ca³¹ gama radyjek wyposaÂżona jest w gniazdko typu „jack”, do ktĂłrego moÂżna pod³¹czyĂŚ S-metr fabryczny lub wykonany sposobem amatorskim. Jednak zanim to uczynimy – trochĂŞ nieskomplikowanej teorii na temat „esĂłw”.
„WYCHODZISZ U MNIE NA 9 ESÓW!”
    czĂŞsto zdarza siĂŞ nam podawaĂŚ taki wÂłaÂśnie raport i wcale nie dziwi nas, Âże owe „dziewiĂŞĂŚ esĂłw” dotyczÂą kolego pracujÂącego z sÂąsiedniego bloku ; z czterema watami w antenie, jak i znajomego – ktĂłry nadaje z odlegÂłej dzielnicy i to z mocÂą zaledwie 500 mW. Ale bardziej dociekliwi zadadzÂą w tym miejscu sensowne pytanie: có¿ wiĂŞc oznaczajÂą owe „esy”, skoro – mimo tak duÂżych ró¿nic mocy i odlegÂłoÂści – nie ró¿niÂą siĂŞ od siebie?
    ZwróÌcie uwagĂŞ na taki fakt: czterowatowa stacja daje sygnaÂł oceniany przez nasz przyrzÂąd na 9 S, a gdy obniÂżymy jej moc wyjÂściowÂą do 1 wata – to naszej skali  zgaÂśnie tylko jedna dioda i bĂŞdziemy mogli powiedzieĂŚ korespondentowi, Âże  wychodzi u nas na 8 „esĂłw”. Nierzadko zdarza siĂŞ, Âże pracujÂąca z 4 watami stacja wychodzi u nas tylko 6-7S, a 250-miliwatowa (nadajÂąca z tego samego miejsca i z takiej samej anteny) zapala u nas wszystkie diody i w rzeczywistoÂści wychodzi na 9 S, a gdy obniÂżamy jej moc wyjÂściowÂą do 1 wata- to na naszej skali zgaÂśnie tylko jedna dioda i bĂŞdziemy mogli powiedzieĂŚ korespondentowi, Âże wychodzi w nas 8 ''esĂłw''. A ,gdy ''skrĂłci siĂŞ on'' do 250mW, jego sygnaÂł bĂŞdzie u nas odbierany na 7 ''esĂłw''. Nierzadko zdarza siĂŞ, Âże pracujÂąca z 4 watami stacja wychodzi u nas tylko na 6-7 S, a 250-miliwatowa (nadajÂąca z tego samego miejsca i z tej samej anteny) zapala u nas wszystkie diody i w rzeczywistoÂści wychodzi u nas na 9 S. widzimy tu wiĂŞc zaleÂżnoœÌ, o ktĂłrej ze szkodÂą dla nas wszystkich zapomina czêœÌ kolegĂłw: przy tak duÂżym wzroÂście mocy uzyskaliÂśmy zaledwie przyrost sygnaÂłu o 3 „esy”, a ile przy tym „namieszaliÂśmy” w eterze. StÂąd pierwszy wniosek: dobry S-metr pokazuje sybiÂście, Âże nie naleÂży przeceniaĂŚ mocy i Âże ró¿nice rzĂŞdu 200 lub 300 mW dla stacji pracujÂących z tego samego miejsca i z takich samych anten nie majÂą znaczÂącego wpÂływu na jakoœÌ odbierajÂącego przez nas sygnaÂłu. Zatem: skracajmy siĂŞ!
    I tu zasadnicza uwaga. Skoro juÂż decydujemy siĂŞ odpowiedzieĂŚ komuÂś na proÂźbĂŞ o raport – to podejdÂźmy do tego powaÂżnie. Nie pytajmy w kó³ko o raport kolegĂłw, ktĂłrych anteny widzimy przez okno. Skoro np. mieszkamy w tym samym budynku, mamy takie same anteny, a nasze radyjka tÂą samÂą moc i przy tym wychodzimy u tego samego korespondenta roÂżnie – to juÂż bardzo powaÂżny sygnaÂł, Âże coÂś jest nie tak. Jednak nie dowiemy siĂŞ tego od sybisty, ktĂłry mieszka tuÂż obok nas, ma na swoim transceiverze tylko cztery kolorowe diody i usiÂłuje na ich podstawie oceniĂŚ nas nadajnik. Nic wiĂŞc dziwnego Âże wiĂŞkszoœÌ naszych kolegĂłw ma wÂątpliwoÂści, czy ró¿nokolorowe diody – to waÂżny przyrzÂąd pomiarowy, czy tylko bÂłyskotliwy „bajer” dekoracyjny.
    DoÂświadczeni operatorzy wiedzÂą, Âżek kaÂżda skala S-metra odpowiadaĂŚ musi miĂŞdzynarodowemu kodowi S. nie moÂże tu wiĂŞc wchodziĂŚ w grĂŞ jakakolwiek choinkowa dekoracja. Producenci dobrze wiedzÂą, Âże kaÂżdemu stopniowi na tej skali odpowiada konkretna wartoœÌ napiĂŞcia sygnaÂłu przychodzÂącego i to podanego dla rzeczywistej impedancji wejÂściowej danego odbiornika oraz zakresu czĂŞstotliwoĂŚi, w jakim on pracuje. Dla radiotelefonĂłw CB opornoœÌ wejÂścia wynosi ok. 50 Ω. Jak zatem ustala siĂŞ konkretne wartoÂści napiĂŞĂŚ dla poszczegĂłlnych stopni tej skali?
    Na wejÂście odbiornika doprowadzamy sygnaÂł nie zmodulowanej fali noÂśnej o mocy -73 dBm (-73 dB w odniesieniu do sygnaÂłu wzorcowego o mocy 1 mW). Widzimy, Âże podstawowa skala skÂłada siĂŞ z 5 szczebli, zwanych potocznie „belkami”. Lecz nie sÂą one oddalone od siebie w rĂłwnych odstĂŞpach. Na skali tej sygnaÂł okreÂślony jako 8 S powinien byĂŚ mniejszy od 9 S o 1/8 jego wartoÂści, ale niestety tak nie jest, gdyÂż mamy tu do czynienia ze skalÂą logarytmicznÂą, a  nie linowÂą. Idzie bowiem o to, Âże naszym zadaniem jest pomiar sygnaÂłu akustycznego na wyjÂściu odbiornika w odniesieniu do poziomu jego wejÂściu – a tu obowiÂązujÂą logarytmy i tak juÂż musi byĂŚ.
    Jeszcze pod koniec lat szeœÌdziesiÂątych konstruktorzy sprzĂŞtu radiokomunikacyjnego za normĂŞ przyjmowali odpowiednik 100 uV, ale w miarĂŞ polepszenia czuÂłoÂści odbiornikĂłw, laboratoria amerykaĂąskie i japoĂąskie narzuciÂły wszystkim producentom standard 50uV, jako wartoœÌ napiĂŞcia sygnaÂłu rĂłwnego poziomu 9S.
    Przypominamy, Âże jedna podziaÂłka na skali S odpowiada 6 decybelom, co jest rĂłwnoznaczne z czterokrotnÂą ró¿nicÂą mocy i dwukrotnÂą ró¿nicÂą napiĂŞcia.